NIEUWSBERICHT

Voorjaarsbijeenkomst 'De lessen uit de toeslagenaffaire' 27 mei jl.

Op 27 mei jl. vond onze jaarlijkse voorjaarsbijeenkomst plaats. In het formele deel van deze vergadering is de jaarrekening 2020 vastgesteld en is de begroting 2021 goedgekeurd door de leden. Het inhoudelijke programma had als thema ‘De lessen uit de toeslagenaffaire’. We hadden drie waardevolle sprekers, namelijk Bart Jan van Ettekhoven (voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State), Malu Hertzdahl (senior strategisch adviseur bij de gemeente Enschede) en Johan ten Berg (senior adviseur bij de IND). Alle drie de sprekers begonnen met een inleiding om vervolgens in drie deelsessies uiteen te gaan om verdiepend met elkaar over het onderwerp en specifiek de inleiding door te praten.     

In de deelsessie met Bart Jan van Ettekhoven werd o.m gesproken over het voorkomen van beleid waarbij een ieder (primair) wordt aangemerkt als potentiële fraudeur. Ook werd opgemerkt dat er een aantal wetgevingscomplexen zijn waarbij de druk op zodanige wijze wordt opgevoerd dat er wordt gekozen voor directe uitbetaling (bv bij de toeslagen), waarbij later pas wordt gecontroleerd of de uitbetaling rechtmatig is. Kwetsbare mensen zijn hier de dupe van. Dit zouden we anders moeten organiseren, eerst oordelen of iemand recht heeft op uitbetaling. Verder wordt opgemerkt dat de uitvoeringsorganisaties meer zouden kunnen agenderen. Het wordt van belang geacht dat er een betere verbinding komt tussen de uitvoeringsorganisaties en de kerndepartementen, hier valt nog veel winst te behalen. Maar de vraag is hoe bijvoorbeeld de betrokken bewindspersoon hiermee omgaat? Ook of misschien wel ‘juist’ als professioneel deskundige uit de uitvoering dien je tegenspraak te kunnen geven. Het initiatiefwetsvoorstel de WOO kan hierbij helpen door te zorgen voor meer transparantie over adviezen in de uitvoering wordt gegeven. 

In de deelsessie met Malu Hertzdahl hebben de deelnemers doorgesproken over de vraag of maatwerk al dan niet nodig is. Hoe zit het met het gelijkheidsbeginsel? Maatwerk brengt immers per definitie ongelijkheid met zich mee. Elk individueel geval bekijken lukt niet, maatwerk kost immers tijd. Bij sommige grote uitvoeringsinstanties is nu standaard dat bij bezwaarschriften met de burger gebeld wordt. In de primaire fase contact zoeken met de burger zou echter meer opleveren. Het is van belang dat ambtenaren ruimte krijgen om durf te tonen en leren hoe ze gesprekken voeren. Dit vergt best wat. Tot slot hebben de deelnemers over de rol van de Tweede Kamer in de aanloop naar de toeslagenaffaire gesproken. Daar wordt in de media heel weinig over gezegd.

In de deelsessie met Johan ten Berg kwam aan de orde dat de discussie over maatwerk bij de IND van alle tijden is en veelal ingekaderd is door politieke keuzes. Tevens werd besproken dat de verantwoordelijkheid voor maatwerk niet zomaar bij de individuele medewerker neergelegd kan worden. Het management heeft daarin een belangrijke taak. Van de medewerker wordt verlangd assertief te zijn, zich niet te verschuilen achter de regels en pas een besluit te nemen wanneer de geadresseerde daar klaar voor is. Tot slot werd geconstateerd dat het toepassen van maatwerk zal leiden tot meer verschillen in de uitkomst. De maatschappij moet dat aanvaarden maar dit zou ook weer kunnen leiden tot een tegenbeweging waarbij nieuwe richtsnoeren worden vastgesteld om maatwerk in te perken.

Kortom waardevolle gesprekken over een ontzettend actueel en belangrijk onderwerp dat nog veel gesprek en denkwerk zal vragen van ons allen.